Ons finansiesghoeroe Nico Swart gee hierdie week weer wenke oor hoe om jou geld wys te bestuur
Ná 25 jaar in die onderwys as huishoudkunde-onderwyseres, besluit Mara om haar aftreepakket te gebruik om ’n koffiewinkel te begin. Sy is egter baie onseker oor haar besluit omdat sy soveel verskillende soorte raad van mense ontvang. Om raad te gee, is baie makliker as om oor jou eie belegging te besluit. Watter aspekte rondom die pakket moet sy oorweeg voordat sy wel tot hierdie stap oorgaan?
WAT BETEKEN ‘pakket’?
Jou aftreepakket is die somtotaal van die aftreevoorsiening wat jy in diens van ’n werkgewer gemaak het. Die pakket bestaan uit jou bydraes tot jou werkgewer se aftreefonds (pensioen- of voorsorgfonds) asook die bydraes van die werkgewer tot hierdie fonds. Die pakket is jou aftreevoorsiening en hierdie langtermyndoelwit moet te alle tye nagestreef word. As jy mooi daaraan dink, is jou pakket die eindresultaat van ’n leeftyd se harde werk en energie wat jy in diens van jou werkgewer bestee het. Hierdie bedrag moet jou nou deurdra totdat jy sterf. Sommige tref gelukkig bykomende voorsiening vir aftrede. Jonger mense kan weer van voor af begin as hulle hul geld vermors, maar nie iemand wat moet aftree nie …
KEN JOU finansiële SITUASIE
Jou unieke situasie sal bepaal wanneer jy moet aftree, of jy dit kan bekostig om af te tree en of jy nog tien jaar moet aanhou werk al dan nie, Jou makelaar kan help. Jy beplan altyd op grond van jou bates, laste, finansiële behoeftes en doelwitte. Inflasie gaan egter jou pensioen jaarliks verteer.
Wanneer MOET JY DIT VAT?
Die antwoord sal vir elke mens verskil, na gelang van hul verskillende finansiële situasies. Sou jy nog vyf of tien jaar kon werk, word die besluit al moeiliker. Sou jy byvoorbeeld vyf jaar langer werk, sal jou aftreepakket in waarde verdubbel danksy saamgestelde rente. Nóg vyf jaar en dit verdubbel weer. Iemand wat vyf jaar voor aftrede op 60 of 65 ’n pakket neem, verloor die volgende: die helfte van die pakket, vyf jaar se salaris, vyf jaar se salarisverhoging en vyf jaar se werkgewerbydraes. Die meeste van ons behoort aan óf ’n vastevoordeelpensioenfonds of ’n vastebydraevoorsorgfonds.
Hoe werk ’n Pensioenfonds?
• Aftreevoordele word deur lidmaatskapsjare en grootte van jou finale salaris bepaal.
• Die werkgewer dra die risiko om die maandelikse pensioen aan die werknemer te betaal.
• ’n Swak groei in die pensioenfonds raak jou nie.
• Jy ontvang een derde as ’n enkelbedrag en twee derdes wat jy in ’n verpligte annuïteit moet belê.
• Jy ontvang ’n maandelikse pensioen vanuit die twee derdes.
• Jy kan R315 000 van die een derde belastingvry neem. Jy betaal belasting op jou maandelikse pensioen.
Hoe werk ’n Voorsorgfonds?
• Aftreevoordele word deur lid en werkgewer se bydraes asook groei in die fonds bepaal.
• Die werknemer dra die risiko van die grootte van die pensioen.
• ’n Swak groei in die fonds verminder jou pensioen. Jy kan die hele pensioen as ’n enkelbedrag neem en “daarmee doen wat jy wil”.
• Die wet gaan dalk verander omdat mense hul aftreegeld vermors.
• Jy moet self die bron (tipe belegging) van jou pensioen kies. Jy betaal belasting volgens ’n glyskaal op die bedrag bó die R315 000- belastingvrye bedrag as jy die hele bedrag sou neem.
JOU SES keuses
Jy moet rondom die volgende ses alternatiewe besluit wat jy met jou aftreepakket gaan maak.
JY HOU DIE GELD BY JOU WERKGEWER
As jou werkgewer ’n pensioenfonds het, moet jy jou pakket by jou werkgewer laat. Jy kan R315 000 belastingvry neem; die res van die een derde-enkelbedrag kan jy belê soos jy wil; en die twee derdes in ’n verpligte annuïteit belê om ’n maandelikse pensioen te ontvang. As jou werkgewer ’n voorsorgfonds het, kan jy kies tussen slegs ’n enkelbedrag (jou totale pakket); slegs ’n pensioen vanuit jou totale pakket; of ’n enkelbedrag en ’n pensioen.
JY KIES ’n BEWARINGSFONDS
As jy aan ’n voorsorgfonds behoort en die hele pakket as ’n enkelbedrag kan neem, geld hierdie opsie. Sou jy nie weet wat om met jou pakket te maak nie, kan jy dit tydelik in ’n bewaringsfonds plaas/ parkeer – net soos ’n motor. As jy later besluit het wat jy wil doen, onttrek jy dit en gebruik/belê dit soos jy wil (jy sal belasting moet betaal); of dra dit belastingvry oor na ’n nuwe werkgewer se aftreefonds (hetsy vastevoordeelpensioenfonds of vastebydraevoorsorgfonds).
JY GAAN ELDERS WERK
As jy na ’n nuwe werkgewer gaan, moet jy jou pakket (vir ’n pensioen- en ’n voorsorgfonds) direk (deur die vorige werkgewer) na die nuwe werkgewer se aftreefonds laat oorplaas. Dit is dan belastingvry. Wees gewaarsku, moet dit nie eers in jou eie bankrekening plaas nie. Sou jy dit doen, word jy op jou totale pakket belas. Die geld kan ook permanent in die bewaringsfonds gelaat word. Jy kan tans een belasbare onttrekking uit die fonds voor jou 55ste verjaardag maak, wat die hele bedrag kan wees. Die oordrag van die pakket na die bewaringsfonds geskied belastingvry as ’n pensioenfonds na ’n pensioenfondsbewaringsfonds en ’n voorsorgfonds na ’n voorsorgfondsbewaringsfonds oorgedra word.
JY BEGIN OF KOOP ’n ONDERNEMING
Moet nooit jou hele pakket neem (dit is slegs moontlik as jy aan ’n voorsorgfonds behoort) en dit in ’n onderneming belê nie. Sou dit misluk, verloor jy alles. Gebruik hoogstens 50% van die bedrag ná dit belas is – jy moet eers belasting op die aftreebedrag betaal – vir die onderneming. Belê eerder jou hele pakket en leen die fondse wat jy benodig volgens die totale kapitaalbehoefte (behoefte aan finansiering oor die kort-, medium- en langtermyn) van die onderneming. Dit beteken die koopsom (of die finansiering benodig om die onderneming te vestig) plus die fondse wat benodig word om dit vir minstens ses maande aan die gang te hou (die operasionele koste). Maak verder seker dat jy in al jou persoonlike finansiële doelwitte sal kan voorsien (veral aftrede), jou gesondheid goed is, jy ook die onderneming sal kan bestuur (of laat bestuur teen koste); en die lewensvatbaarheid van die onderneming met die hulp van kundiges (teen ’n koste) bepaal is.
JY WIL JOU PAKKET ELDERS BELÊ VIR AFTREDE
Die meeste mense wat aftree se huise is óf afbetaal óf gedeeltelik afbetaal. Jou eerste oorweging moet wees om jou huisverband af te betaal omdat jy … … die hoogste belastingvrye opbrengs op jou geld sal kry. … ’n opbrengs van sowat 15% sal verdien as die verbandrentekoers 8% en jou belastingkoers 40% is (teen 12-20%). … nie meer ’n werkgewersubsidie kry nie. … honderde duisende rande aan rente op die verband spaar. Jou makelaar sal jou presies wys hoe om die res van die pakket of die totale bedrag te belê. Julle sal saam oor jou finansiële behoeftes besluit en die pakket dienooreenkomstig in spesifieke finansiële produkte belê. Jy betaal kommissie aan die makelaar. Professionele fondsbestuurders bestuur ons beleggings in Suid-Afrika.
JY SOEK GROENER WEIVELDE
As julle wil emigreer, moet die pakket só belê word dat jul emigrasiedoelwitte bereik word. Dit moet dus beskikbaar wees op die plek en tyd wat julle dit in die ander land benodig. Anders vind julle uit dat julle in die een land is en ’n groot gedeelte van jul boedel in Suid-Afrika moet bly. Bestudeer die hele emigrasieproses met die hulp van kundiges asook die koste daaraan verbonde. Vind dus vroegtydig uit:
• Wat dit kos om te emigreer.
• Watter bates hier bly.
• Watter inkomste julle oorsee mag ontvang.
• Wie jul agtergeblewe bates moet bestuur (byvoorbeeld ’n prokureur, eiendomsagent , geoktrooieerde rekenmeester en die trustee van ’n trust).
• Hoeveel geld julle oorsee mag neem en vir watter doeleindes julle dit gebruik.
Besoek www.moneyskills.co.za vir Nico se boeke en lees sy boek Hoe moet ek my pakket belê/Investing Your Package – All You Need to Know vir verdere inligting
