Ons geldghoeroe Nico Swart gee raad vir mense in dié lewensfase
Zelda is 50 jaar oud en raak toenemend bekommerd oor haar aftrede. Die blote reaksie van mense oor die onlangse begrotingsrede maak haar selfs meer beangs oor haar finansiële toekoms. Boonop weerspreek verskillende koerante en politici mekaar oor die werklikheid waarin die mense van Suid-Afrika hulle bevind. Hoe moet sy na haar aftrede kyk en hoe moet sy dit beplan?
1. Beplan só voor aftrede
• Om vroegtydig vir aftrede te beplan, is baie belangrik. Dit bepaal onder meer die volgende:
• Die uiteindelike maandelikse bedrag (pensioen) wat jy maandeliks gaan ontvang en waarmee jy sal kan aftree.
• Die lewenstandaard wat jy ná aftrede sal kan handhaaf (’n hoë standaard met vakansies en genoeg geld; ’n lae standaard met skaars genoeg geld om te kan leef asook die moontlikheid dat jy vir jou finansiële voortbestaan van familie of die staat afhanklik gaan wees).
• Of jy finansieel onafhanklik sal kan aftree, met ander woorde, jy kan op grond van jou eie beleggings (’n pensioenfonds of voorsorgfonds en eie addisionele beleggings) voortbestaan.
• Raadpleeg ’n gesertifiseerde finansiële beplanner om jou met die volgende beplanningsaspekte rondom jóú aftrede te help:
• Die bepaling van jou aftreedoelwitte (hetsy finansieel al dan nie). Dit behels byvoorbeeld die aftreedatum wat jy in gedagte het – ouderdom 60 of 65 of 70? Verder moet die doelwitte spesifiek en realisties wees. Onthou om inflasie in ag te neem.
• Die moontlike verandering van jou onrealistiese aftreedoelwitte na meer realistiese doelwitte omdat jy nie genoeg geld verdien om eersgenoemde doelwitte te kan bereik nie.
• Die bepaling van jou inkomstegaping ná aftrede – dit beteken die verskil tussen wat jy belê het vir aftrede (as maandelikse pensioen gaan ontvang) en die bedrag wat jy eintlik nodig het om dieselfde of ’n bepaalde lewenstandaard ná aftrede te kan handhaaf.
• Die bepaling van die bedrag wat jy maandeliks sal moet belê om jou realistiese aftreedoelwitte te kan bereik – sal jy maandeliks met hierdie bedrag kan volhou?
• Die bepaling van die uiteindelike aftreebedrag waaruit jy ’n maandelikse pensioen kan ontvang, op grond van die soort beleggings met kapitaalgroei wat jy met die hulp van die gesertifiseerde finansiële beplanner (CFP) gekies het.
• Die bepaling van die regte kombinasie van groeibeleggings volgens die beleggingsgroep (fondsbestuurders) waarvan die beplanner deel uitmaak. Basiese beleggings kan byvoorbeeld die volgende wees: jou pensioenfonds/ voorsorgfonds, uittree-annuïteite, effektetrusts (kollektiewe beleggings), aandele, vaste eiendom en oorsese beleggings. Elke soort belegging het verskillende risikovlakke en het verskillende inkomstebelastingbepalings (ook kapitaalwinsbelasting). Onthou, jy belê in ’n geldmarkfonds vir ’n maandelikse inkomste, nie vir kapitaalgroei met die oog op aftrede nie.
• Die bepaling van moontlike finansiële behoeftes vir die verskillende lewensfases waardeur jy gaan beweeg. Hoe ouer jy word hoe meer sal jou mediese uitgawes toeneem. Moontlike versorging tot en met jou dood is ook nie uitgesluit nie.
2. Beplan só tydens of in aftrede
• Seker die moeilikste besluit in jou lewe is wat om met jou aftreepakket te maak. Hier bedoel ek jou pensioen van jou werkgewer se aftreefonds. Jy moet met die hulp van ’n beplanner oor die herbelegging van hierdie bedrag besluit. Jy kan die geld by jou werkgewer laat en maandeliks ’n pensioenbedrag van jou werkgewer ontvang. Net so kan jy die pensioenbedrag na ’n nuwe werkgewer se aftreefonds oorplaas, of jy kan dit in ’n bewaringsfonds plaas (totdat jy presies weet wat om daarmee te maak). Dink mooi na oor die finansiële gevolge van elk van hierdie besluite. Elk van hierdie keuses hou bepaalde inkomstebelastingimplikasies en voordele en nadele vir jou in.
• Wees gewaarsku: Sou jy nie een hiervan kies nie en die geld direk in jou bankrekening inbetaal, betaal jy weer inkomstebelasting op die volle bedrag, asof jy twee aftreebedrae ontvang het.
• Die beplanner sal jou byvoorbeeld aanraai dat jy die nuwe belastingvrye enkelbedrag (wat jy uit al jou aftreefondse gesamentlik tot en met jou dood mag neem – R500 000) kan aftrek van die bedrag waarop jy belasting moet betaal. Jou werkgewer se pensioenfonds sal dit self doen. Jy moet dan belasting volgens belastingskale in die wetgewing en begrotingsrede, op die oorblywende bedrag betaal.
• Onthou verder dat jy ook ander bykomende beleggings met kapitaalgroei gemaak het (al dan nie) om hierdie pensioen van jou werkgewer aan te vul. Sodoende het jy die inkomstegaping gevul wat ná aftrede ontstaan (al dan nie).
• Besluit met die hulp van ’n beplanner of jy wel finansieel kan bekostig om af te tree. Dit mag moontlik wees dat jy aangeraai word om nog ’n jaar of twee daarmee te wag.
• Besluit oor die soort produkte waarin jy jou pakket wil belê en waaruit jy ’n inkomste wil ontvang.
• Vergelyk twee of drie beleggingsvoorstelle en dink vroegtydig en deeglik daaroor. Onthou, daar bestaan nie werklik enige waarborge van enige instelling of persoon oor die toekoms nie, dit is ten beste ingeligte raaiskote of vooruitskattings. Die beplanner kan jou help om jou portefeulje te diversifiseer, met ander woorde om die risiko oor verskillende beleggings te versprei.
• Sou jy byvoorbeeld ’n verpligte annuïteit moet kies, moet jy besluit of dit op jou lewe alleen is of ook op die lewe van jou gade. Dit sal verder die grootte van die bedrag bepaal wat jy of julle in die geval van dood gaan ontvang, asook hoe lank jou kapitaal gaan hou – hoe lank dit nog groot genoeg sal wees om ’n bepaalde maandelikse inkomste/opbrengs te kan lewer. Net so sal jy moet besluit of jy liewer ’n lewende annuïteit as ’n tradisionele annuïteit wil uitneem (koop). Dit sal die grootte van jou maandelikse inkomste asook die vererwing na jou kinders bepaal. Die beplanner sal jou verder hiermee help – natuurlik moet jy vir professionele kennis betaal.
• Jy sal ook moet besluit hoe jy verdere, nuwe of bestaande beleggings in stand gaan hou of hoe jy dit vir verdere en volgehoue kapitaalgroei wil wysig. Sou dit blyk dat jy nie genoeg kapitaal vir ’n bepaalde lewenstandaard het nie en jy dit kan bekostig, kan jy byvoorbeeld in meer riskante groeibeleggings belê. Sodoende sal jou kapitaal vinniger groei. Die teenoorgestelde is ook moontlik.
• Dit is nou tyd om meer realisties te raak oor hoe jou nuwe aftredebegroting gaan lyk. Gewoonlik is dit iets nuuts waaraan jy en jou huis eers gewoond moet raak. Dissipline is vanaf die eerste aftreemaand baie belangrik. Hou by jou begroting. Sodoende leer jy die finansiële dissipline van ’n nuwe lewensfase aan. Jy sal die finansiële vrugte oor die volgende lewensjare pluk, omdat jy meer geld vir ’n langer leeftyd het. Net so sal jy gouer gewoond raak aan die nuwe lewenstandaard wat jy kan bekostig.
3.Beplan só ná aftrede
• Dalk moet ’n motor, huis of woonplek, herstel of vervang word. Sosiale aktiwiteite moet dalk verminder word omdat daar meer gereis en vakansie gehou gaan word. Alles beteken ekstra uitgawes wat in jou beplanning en begroting opgeneem moet word.
• Maak seker met behulp van jou beplanner dat jy tot en met jou dood oor voldoende kapitaal sal beskik.
• Kyk saam na die groei van jou beleggingsportefeulje vir gemoedsrus.
• Op ’n betreklik hoë ouderdom, gegewe jou gesondheid, moet jy jou beleggingsrisiko aansienlik verlaag – tensy jy oor baie meer as voldoende kapitaal (beleggings met kapitaalgroei) beskik.
• Dalk hoef jy nie verder op ’n maandelikse grondslag tot addisionele of enige verdere beleggings by te dra nie – jy kan dus sekere beleggingsbydraes (of alle addisionele beleggings) staak en met die geld tot jou beskikking die lewe meer geniet.
• As jy steeds moet belê, moet jy onthou dat jy altyd ’n bepaalde risiko vir ’n bepaalde opbrengs op jou beleggings moet aanvaar. Net so moet jy voldoende tyd (baie of meer jare) aan jou kant hê vir voldoende kapitaalgroei.
• Maak altyd seker dat jy genoeg kontant/ likiede beleggings (soos effektetrusts/ kollektiewe beleggings) het om as ’n noodfonds te dien.
Nico is outeur van meer as 70 boeke oor persoonlike finansiële beplanning. Besoek www.moneyskills.co.za
