Dis weer sulke tyd – graadeentjies is op pad grootskool toe. Die artikel oor die A-Z van wenke om ’n goeie skooljaar mee af te skop, het my ’n hele paar dekades teruggeneem – na my graadtweejaar, in 1967, om presies te wees.
Dis weer sulke tyd – graadeentjies is op pad grootskool toe. Die artikel oor die A-Z van wenke om ’n goeie skooljaar mee af te skop, het my ’n hele paar dekades teruggeneem – na my graadtweejaar, in 1967, om presies te wees. As sewejarige het die rolprent Hoor my lied ’n blywende indruk op my gemaak en ek hoor vandag nog die liedjie in my kop: “En die A en die B en die grote C en die D en E en die snaakse F, ons kinders wil nou leer …” Genugtig, waar het die tyd heen gevlieg?
Kleuterskole was destyds nie ’n algemene verskynsel nie en jy’t sommer direk van Ma se rokspante af in grootskool ingestap. Ek moet erken, dit was nogal ’n skok vir my sisteem en ek is seker my graadeenjuffrou, juffrou Venter, het gedink ek het ’n ernstige blaasprobleem, want ek het gemiddeld tien keer per dag my hand opgesteek en gevra om “kamer te verlaat”. Daar op die miniatuurtoilette vir klein mensies kon ek op die rooi houtdekseltjie sit en my vyfjarige hart uithuil van verlange na my broer net jonger as ek. Die skeiding moes hom blykbaar ook gevang het, want dié driejarige het eendag besluit om die pad van die huis af te vat en die sowat vyf kilometer skool toe te loop op soek na sy sussie. My blydskap was groot toe ek hom by die klaskamer se venster sien inloer het. Nodeloos om te sê, ek was nie beïndruk toe juffrou Venter ons al twee in die kar gelaai en hom teruggevat het huis toe nie. Ek moes toe al geweet het die man gaan eendag die wêreld vol reis, vreemde plekke besoek en dat hy ’n wil van sy eie het.
Die eintlike punt van hierdie deel van my storie is dat ons destyds nie aan allerlei skoolgereedheidstoetse onderwerp is nie. Die naaste wat ons aan ’n toets gekom het, was om jou hand bo-oor jou kop te sit in ’n poging om die punt van jou oor te raak. As jy dit kon doen, was jy reg om skool toe te gaan. Van emosionele gereedheid was daar nie sprake nie. As vyfjarige, wat in die kleinste skooluniform versuip het, is jy by die diep kant ingegooi en moes jy swem. Wonderbaarlik het die meeste van ons leer swem en heelhuids anderkant uitgekom.
Die afgelope dekades het ’n hele paar ander maatstawwe bygekom en vandag is daar van Graad 000 tot Graad R voor jy grootskool toe gaan. Teen daardie tyd het die meeste kinders ook al die een of ander vorm van gimnastiek-, musiek-, dans- of kunslesse agter die blad en lyk ’n gemiddelde graadeentjie se rooster vir buitemuurse aktiwiteite soos ’n wafferse matriek s’n destyds gelyk het. En as die jonge juffer of meneer nie heeltemal kan byhou nie, is daar nog een of ander terapie ook op die lysie.
Wat probeer ek sê? Soms kan ons as 21ste eeuse ouers oorboord gaan. Soos Luisa van der Linde in haar artikel skryf: “Ouers kry daagliks met begrippe soos skoolgereedheid, ouderdomsmylpale, klasgemiddeld en fisieke, kognitiewe en psigiese vaardighede te doen.”
Dis vreeslike groot woorde vir klein mensies en ons vergeet dikwels dat klein mensies van alle dinge die meeste van speel hou. En daarvan kry hulle deesdae te min.
Ek het weliswaar destyds op die rooi toiletsitplek gehuil en sou waarskynlik nie die emosionele gereedheidstoets geslaag het om op daardie ouderdom skool toe te gaan nie, maar ek moet bieg, ek sou as ses- of sewejarige volgens vandag se vereistes onder die druk van mededinging op so ’n jong ouderdom geswig het.
Sonder om die kind met die badwater uit te gooi, dink ek dat kompetisie deesdae te veel druk op kinders plaas. Soos die een kenner in Luisa se artikel sê: “Die wedywering tussen skole en selfs ouers, ontneem kinders [van ’n] belangrike kreatiewe speelfase …”
Miskien moet ons ’n goue middeweg vind en ses- en sewejariges met ’n bietjie meer van toentertyd se common sense, minder van vandag se groot woorde en ’n massiewe skeut liefde grootskool toe stuur. Ons vergeet soms dat die lewe vir klein mensies eintlik net een groot plesier moet wees en dat groot woorde in ’n grootmenswêreld hoort.
Ses en veertig jaar ná graad 1 moet ek bieg dat dit my ’n hele paar jaar geneem het om agter te kom dat “kamerverlaat” nie ’n werkwoord is nie. Vir ’n vyfjarige het dit net geen sin gemaak om dié groot woord te gebruik om badkamer toe te gaan nie – al het sy nie ’n blaasprobleem gehad nie, maar net na haar boetie verlang. Lyk my groot woorde verwar kinders al van toeka se dae af.
Sterkte aan die ouers wie se graadeentjies dié jaar grootskool toe gaan – ’n mens het maar ’n knop in jou keel as jy daardie klein lyfies in die klas sien instap met ’n skooltas wat amper groter as hulle is. Bewaar daardie oomblik, want voor ’n mens jou oë uitvee, is hulle groot en ken hulle selfs groter woorde as jy.
Tot volgende keer.
Eldaleen is die redakteur van Vrouekeur.
