In Vrouekeur van 1 April skryf Johan Myburg oor die vroeg 20ste-eeuse kunsbeweging bekend as Dada. Die volledige artikel in Vrouekeur word deur die onderstaande ingligting aangevul.
JOHAN MYBURG
Cabaret Voltaire
Zürich in Switserland was kort voor die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog in 1914 en gedurende die oorlog die plek waar revolusionêre bannelinge uitgehang het. Revolusionêr was hulle, maar nie almal politieke revolusionêre nie. Vir skrywers soos James Joyce, komponiste soos Igor Strawinski, kunstenaars en intellektuele van uiteenlopende aard was dié neutral stad ‘n heenkome.
Daar kon hulle die oorlog en miskien die effek van die oorlog probeer vermy.
Hugo Ball en Emmy Hennings het in 1915 in Zürich aangekom. Ball was ‘n Duitser wat ontgogel was deur die oorlog (“Die oorlog is gegrond op ‘n ooglopende fout, mense word verwar met masjiene.”), en Hennings is pas vrygelaat uit die tronk omdat sy paspoorte vervals het vir mans wat militêre diens wou vryspring.
In 1916 het Ball en Hennings besluit om ‘n café in Zürich te begin: Cabaret Voltaire. Die oogmerk was om die plek die hart te maak van die “jongste kuns”. Kunstenaars wat betrokke was by Cabaret Voltaire was onder andere die Futuris Filippo Tommaso Marinetti, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Giorgio de Chirico, Sophie Taeuber-Arp en Max Ernst.
Dit was ook in Cabaret Voltaire waar performance-kuns tot ‘n groot mate beslag gekry het; ingebed in die avant-garde van die anargistiese bewegings van Fututrisme en Dada.
Performance-kuns is ‘n genre in die visuele kunste wat beteken dat die kunstenaar ‘n werk regstreeks in die teenwoordighed van ‘n gehoor aanbied. Soms is daar helpers wat die kunstenaar ondersteun. In die 1960’s het performance-kuns weer goed opgevlam.
Marcel Duchamp se L.H.O.O.Q. het in die werk van die Franse kunstenaar Eugène Bataille, onder die skuilnaam Sapeck, ‘n voorloper gehad. In 1883 het Sapeck ‘n werk vertoon wat geskoei was op die Mona Lisa, genoem Le rire (“die lag”).
‘n Reliëf van Jean Arp, 1916/17, gemaak van hout, skroewe en verf (41,2 x 60,6 cm).
Dié werk is in die Nationalgalerie in Berlyn, Duitsland.
Hugo Ball in die mondering waarin hy in 1916 die gedig “Karawane” voorgelees het in Cabaret Voltaire.
